Skomplikowane początki
W przypadku Kaplicy w Ciemierzyńcach, od samego początku aż do dziś, wszystkie wydarzenia zdają się być nieszablonowe. Zanim ktokolwiek pomyślał o budowie w tej wsi, tutejsi mieszkańcy z początku XX wielku należeli do Parafii Dunajów, dekanatu brzeżańskiego. To właśnie w sprawozdaniu z wizytacji dziekańskiej dekanatu brzeżańskiego za 1907 rok, pojawia się pierwsza udokumentowana wzmianka, z której dowiadujemy się o rozpoczęciu budowy Kaplicy publicznej w Ciemierzyńcach. Dwa lata później w 1909 roku, podczas takiej samej wizytacji, odnotowano, że „rozpoczęta budowa kaplicy […] idzie powolnym krokiem z powodu braku funduszy”. Tak też oceniają historycy, że w okresie 1907 – 1910 powstały fundamenty i być może nawet część murów. Wiadomo też, że prace budowlane zostały wstrzymane, najprawdopodobniej z powodów finansowych. W latach 1921 i 1923 podczas kolejnych wizytacji dziekańskich, wizytator proponuje utworzenie w Ciemierzyńcach ekspozytury, pisząc jednocześnie o braku nawet kaplicy. Można przyjąć, że rozpoczęte prace nie zostały do tego momentu zakończone, a to co dotąd zbudowano, obróciło się wniwecz. Ów wizytator sugeruje nawet, najwidoczniej wiedząc o pierwszych nieudanych próbach budowy i problemach finansowych, aby do tego celu przebudować spichlerz, co byłoby o wiele tańszym i szybszym rozwiązaniem. Już wkrótce wydarzenia nabrały tempa i potoczyły się w kierunku budowy nowego obiektu.
Od projektu do czynu
Najprawdopodobniej w 1923 roku powstał pierwszy projekt Kaplicy Publicznej w Ciemierzyńcach. Jej autorem był architekt Władysław Hertman z Brzeżan. W roku 1924 projekt został przesłany do innego architekta i artysty, Bronisława Wiktora celem “przekomponowania”. Z obu projektów Kaplicy w Ciemierzyńcach autorstwa Władysława Hertmana i przeróbek Bronisława Wiktora, przetrwał tylko rysunek perspektywistyczny Wiktora z 1924 roku. Niestety, nie jesteśmy w stanie stwierdzić na pewno, co wniósł który architekt i który z nich w większym stopniu zadecydował o jego ostatecznej formie. Dlatego należy przyjąć ich obu za twórców tego najpierwszego projektu. Po wnikliwej analizie wspomnianego rysunku, możemy przyjąć, że to Bronisław Wiktor wprowadził do projektu swe ulubione formy zmodernizowanego neobaroku. Identyczne lub podobne rozwiązania widać w innych jego pracach, choćby w głównej części fasady kościoła oraz w zwieńczeniu latarni kaplicy przy kościele w Wyżnianach, czy podobieństwo wieżyczki na sygnaturkę do odpowiedników w kościołach w Radochońcach i Wołkowie k. Lwowa. W 1924 roku rozpoczęły sie prace budowlane.
Bronisław Wiktor (1886-1961) – pochodził z Markowców koło Sanoka. Kształcił się na Politechnice Lwowskiej, pracował w biurach architektonicznych u czołowych budowniczych ówczesnego Lwowa – I. Lewińskiego, A. Zachariewicza i innych. Jednocześnie uczęszczał do prywatnej szkoły artystycznej Stanisława Kaczora-Batowskiego. Projektując liczne świątynie łączył motywy swojego ulubionego ArtDeco z miejscowymi wpływami architektonicznymi. Poza Ciemierzyńcami projektował także kościoły w Wołkowie koło Lwowa, Czarnuszowicach, Porchowej, a z terenów dzisiejszej Polski cerkiew w Olszanicy, kościół w Rudniku nad Sanem. Inne jego dzieła to ratusz w Żółkwi, szkoła w Felsztynie, wieża kościoła św. Anny we Lwowie, czy zmiana wystroju kamienicy Baczewskich we Lwowie (Rynek 31, wspólnie z Zygmuntem Kurczyńskim), pałacu arcybiskupiego w Obroszynie (również we współpracy z Kurczyńskim), kościoła w Starej Soli. Spoczywa na cmentarzu łyczakowskim. WIĘCEJ
Władysław Michał Hertman (1871-????) – Urodził się w Brzeżanach – 1871 roku – syn Michała i Tekli Tomaszewskiej. W 1894 w Brzeżanach poślubił Franciszkę Drohomirecką. Wiadomo o nim, że był budowniczym – architektem związanym z Brzeżanami, mieszkał przy ulicy Mickiewicza. Zbudował w 1904 roku brzeżański, nowoklasyczny gmach “Sokoła” przy dawnym Placu Ks. Biskupa Bandurskiego. Udzielał się również przy odnowieniu Kościoła farnego w Brzeżanach, gdzie odtwarzał dawne rysunki pod kontrolą Urzędu Konserwatorskiego w 1921 roku.
Budowa Kaplicy
Jesienią 1924 roku rozpoczęto ponowną budowę fundamentów kaplicy, a dokładnie 9 listopada 1924 roku wmurowano kamień węgielny. Kolejne wzmianki o powolnych postępach prac są niezwykle skromne. Zwykle ciężko się rozpisywać o problemach lub braku sukcesu. Skąpe wzmianki z wisytacji dziekańskich donoszą, że w 1926 roku gromadzono materiały do budowy. W 1927 roku optymistycznie wspomniano, że budowa ruszyła i wkrótce będzie pod dachem. Niestety podczas pospiesznych prac, najwyraźniej doszło do tak poważnych odstępstw od projektu, że interweniował konserwator Józef Piotrowski. W specjalnym pismie do Komitetu Budowy Kaplicy, zakazał prowadzenia prac budowlanych i jakichkolwiek zmian, bez porozumienia z architektem Bronisławem Wiktorem. Do jesieni 1928 roku wykonano: mury i więźbę dachu, który nad nawą pokryto blachą. Ponadto splantowano teren wokół kaplicy i przygotowano żelazne krzyże, którymi miano zwieńczyć wieżyczkę na sygnaturkę i szczyty oraz takąż hostię, przeznaczoną do umieszczenia nad prezbiterium. Patrząc na kosztorys oraz opis wykonanych dotąd prac można powiedzieć, że budowa była na półmetku.
Finansowanie budowy
Dotychczasowe prace finansowano ze składek mieszkańców Ciemierzyniec, Wiśniowczyka, Plenikowa i Pniatyna (łącznie ok. 1900 osób wyznania rzymskokatolickiego). Kosztorys całego przedsięwzięcia szacowany był na 87 000 zł, a wartość dotychczasowych prac na 45 000 zł. Pod koniec 1928 roku, władze przyznały subwencję w wysokości 5000 zł o czym informował w piśmie do Wydziału Powiatowego w Przemyślanach z 12 XI 1928, wojewoda tarnopolski Mikołaj Kwaśniewski. Jeszcze w 1931 roku, Komitet Budowy Kaplicy w Ciemierzyńcach zwracał się o pomoc do Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, jak się wydaje, bez skutku. Nie sposób nie wspomnieć o ówczesnym sołtysie Władysławie Sypko, który stał się poniekąd sponsorem, darczyńcą.
Dokończenie budowy i poświęcenie
Od roku 1928 do wykonania pozostały sklepienia, drzwi, okna oraz „całe architektoniczne wyposażenie kościoła”. W 1931 roku, kiedy Komitet Budowy szukał brakujących środków, Kaplica była na etapie ukończenia. Choć nie znamy dokładnego roku, w historii budowy pojawia się trzeci architekt, Wawrzyniec Dayczak, który to w 1931 lub 1932 roku stworzył projekt ukończenia prac nad Kaplicą. Jego projekt stanowił alternatywę dla przyjętych rozwiązań z wcześniejszych projektów. Dayczak proponował inną koncepcję rozwiązania elewacji kaplicy. Szczyty nawy, kruchty i zakrystii miały otrzymać bogate wolutowe wykroje, odmienne od zaproponowanych przez Wiktora. Architekt przewidział też dwie wersje wieżyczki na sygnaturkę. W jednej z nich nawiązywał do tradycji barokowej; druga miała być utrzymana w bardzo efektownych „kryształowych” formach art deco. Ostatecznie budowę nareszcie zakończono i można było Kaplicę poświęcić. Nastąpiło to 13 listopada 1932 roku. Patronem został św. Stanisław Kostka. Pierwszy proboszcz to o. Ciupała, który zmarł w latach trzydziestych i został pochowany na cmentarzu przykościelnym. Kolejnym i zarazem ostatnim proboszczem był o. Nowak, który niestety w roku 1942 opuścił parafię.
Wawrzyniec Dayczak
Wawrzyniec Dayczak (1882-1968) – urodził się 27 sierpnia 1882 roku w Reniowie, dawne woj. tarnopolskie. Był architektem i nauczycielem. Absolwent Wydziału Architektonicznego Politechniki Lwowskiej (1915). Właściciel biura projektowego we Lwowie (do 1939). Nauczyciel architektury i budownictwa w Państwowej Szkole Budowlanej w Jarosławiu (1945-64). Założyciel i naczelnik wojskowego stowarzyszenia młodzieży wiejskiej “Drużyny Bartoszowe” (1908-12). Jego najważniejsze prace to między innymi: rozbudowa klasztoru Dominikanów w Podkamieniu (1916), kościół Najświętszego Serca Jezusowego we Lwowie (Rzęsna Polska) (1938), kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Medyni Głogowskiej (1946), klasztor ss. Wizytek i kościół Najświętszego Serca Jezusa i Maryi w Jaśle (1947), kościół Niepokalanego Serca NMP, Kopcie (1957-63).Zmarł 28 kwietnia 1968 roku w Jarosławiu. Pochowany w Warszawie na Powązkach. WIĘCEJ
II Wojna światowa i czasy sowieckie
Dokładne losy Kaplicy z czasów II Wojny Światowej nie są niestety znane. Jeśli uda się odnaleźć jakieś wspomnienia, chętnie je tutaj opublikujemy. Większość Polaków, którym udało się przeżyć wojenną zawieruchę, została zmuszona do opuszczenia Ukrainy i przeniesienia się na nowe terytorium Polski. Mieszkańcy Ciemierzyniec i okolic osiedlili się głównie w Kluczborku, Wołczynie oraz szczególnie w Lusinach.
Po zakończeniu wojny nastał równie destrukcyjny okres sowiecki. Dziś już wiemy, że mimo iż budynek przetrwał zawieruchę wojenną, to jego stan najbardziej ucierpiał właśnie w tym czasie. Parę lat budynek Kaplicy stał zamknięty i pusty. Następnie służył jako magazyn zboża. W 1976 roku dokonano “przystosowania” budynku. Podzielono go na pomieszczenia i wbudowano drugą kondygnację. Na boku zbudowano nawet coś na kształt balkonu. Kościół został całkowicie pozbawiony wyposażenia. W ścianach wycięto okna i częściowo zmieniono ich kształt, zniszczono wieżyczkę, oba szczyty nawy i kruchty ścięto do prostej postaci. Budynek miał pełnić rolę administracji miejscowego kołchozu i siedzibę poczty. W tej formie funkcjonował mniej więcej do 1990/91. Mimo iż wykorzystanie Kaplicy w taki sposób, nie mieści się dzisiaj w głowie, to być może to właśnie uratowało ją od całkowitej ruiny, a taki los spotkał wiele okolicznych świątyń. Po 1991 roku gdy budynek porzucono, spotkało go najwięcej złego. Nieogrzewany, z wybitymi szybami i nieszczelnym dachem to prosta droga do ruiny. W 1995 roku budynek przekazano grekokatolikom, a Ci mieli zamiar uczyć tutaj dzieci religii. Z tych planów nic nie wyszło, a budowla dogorywała. W kolejnych latach nastąpił chyba najgorszy czas dla naszej kaplicy, kiedy to na terenie cmentarza wypasały się barany i trzoda, a wewnątrz urządzono stajnię.
Czasy współczesne – ponowne poświęcenie kościoła
2021-07-03 – w dniu dzisiejszym dopisujemy nową kartę historii kościółka w Ciemierzyńcach. Dzięki niezłomności miejscowej ludności, wspartych przez parafię w Przemyślanach i co najważniejsze, skuteczne starania proboszcza, ks. Piotra Smolki, kościół nie tylko udało się odzyskać, ale i wyremontować (w zasadzie odbudować) i doprowadzić do użyteczności, ku radości parafian! Tego dnia następuje ponowne poświęcenie kościoła pw. św. Stanisława Kostki w Ciemierzyńcach. Mszę o godzinie 17 (UA) – 16 (PL) celebruje Jego Ekscelencja ks. Arcybiskup, Metropolita Lwowski dr. Mieczysław Mokrzycki.