Apostołowie Piotr i Paweł

Mniej więcej 100 lat od rozpoczęcia budowy kościoła w Przemyślanach przy klasztorze Dominikanów, w 1730 roku zostają mu nadani patroni Święci Apostołowie Piotr i Paweł. Od tej pory dwaj najważniejsi święci, “Książęta Apostołów” czuwają nad tym skrawkiem ziemii i nad parafianami. Jednemu dana jest najwyższa władza w Kościele, a drugiemu łaska i posłannictwo głoszenia Ewangelii między poganami. Zwykle przedstawiani są razem, aby podkreślić, że obaj byli współtwórcami pierwszej gminy chrześcijańskiej w Rzymie, obaj oddali tam życie dla Chrystusa i wreszcie w Rzymie znajdują się ich relikwie i sanktuaria. Przez wieki utrzymywała się także nieprawdziwa opinia, że Piotr i Paweł zginęli tego samego dnia. Na pamiątkę już od roku 258 n.e. ich święto obchodzimy 29 czerwca, w dzień ich narodzin dla wieczności. Inna ze współczesnych teorii mówi, że 29 czerwca miało miejsce przeniesienie relikwii obu Apostołów do katakumb Kaliksta podczas prześladowań za cesarza Waleriana w celu schowania ich i uchronienia przed zniszczeniem. Apostołowie Piotr i Paweł zostali wyróżnieni w jeszcze jeden sposób – ilekroć kapłan odmawia Pierwszą Modlitwę Eucharystyczną, czyli Kanon Rzymski, a dokładniej Wspomnienie Świętych, wymienia ich jako pierwszych wśród Apostołów i Męczenników. Obaj Apostołowie są świętymi zarówno na wschodzie jak i na zachodzie, w obrządku katolickim oraz prawosławnym.


św. Piotr Apostoł
Święty Piotr – Obraz Rubensa stworzony pomiędzy 1610 a 1612 rokiem.

Św. Piotr (Piotr Apostoł, Szymon Piotr) – apostoł, który jest uznawany przez Kościół katolicki za pierwszego papieża. Chrześcijański męczennik, a także święty Kościoła katolickiego i prawosławnego.

Piotr pochodził z Betsaidy, miejscowości położonej nad Jeziorem Genezaret (Galilejskim). Pierwotnie miał na imię Szymon (Symeon). Pan Jezus zmienił mu imię na Piotr przy pierwszym spotkaniu, gdyż miało ono symbolizować jego przyszłe powołanie.  Był rybakiem i przedsiębiorcą, zatrudniającym pracowników do połowu ryb na jego łodziach. Zamieszkiwał później w Kafarnaum – u teściowej. Miał z żoną córkę. Źródła mówią, że jakkolwiek był to człowiek prosty, to jednak niezwykle rozumiejący sprawy. Dzięki połowowi ryb poznał Jezusa. Kiedy Chrystus Pan włączył Piotra do grona swoich uczniów, ten nie od razu przystał do Pana Jezusa, ale nadal trudnił się pracą rybaka. Dopiero po cudownym połowie ryb definitywnie został przy Chrystusie w charakterze Jego ucznia wraz ze swoim bratem, Andrzejem Zdarzenie miało miejsce na Jeziorze Galilejskim gdy miał około 31 lat.

W czasie męki Jezusa Chrystusa Piotr zachował się wyjątkowo małodusznie, bowiem zaparł się swego Mistrza trzykrotnie. Potem gorzko żałował swego kroku. Przed odejściem do nieba Pan Jezus zlecił Piotrowi najwyższą władzę pasterzowania nad Jego Apostołami i pozostałymi wiernymi wyznawcami. Apostołowie od początku podjęli te słowa i uznali w Piotrze pierwszego spośród siebie. Według Dziejów Apostolskich to właśnie on podjął kluczową dla rozwoju Kościoła decyzję o przyjmowaniu do wspólnoty chrześcijańskiej osób spoza kręgu wyznawców judaizmu. Pełnił funkcję biskupa wspólnoty w Antiochii, a potem w Rzymie. Piotr był za sprawą nauczań i działalności misyjnej aresztowany. Szczęśliwie z niewoli udało mu się zbiec. Udał się do Antiochii, następnie Azji Mniejszej i Koryntu, aż w końcu do Rzymu. W roku około 64, a za panowania Nerona, poniósł męczeńską śmierć, na wzgórzu watykańskim. Miał być ukrzyżowany według świadectwa Orygenesa głową na dół na własną prośbę, gdyż czuł się niegodnym umierać na krzyżu jak Chrystus. Cesarz Konstantyn Wielki wystawił ku czci św. Piotra nad jego grobem Bazylikę. Obecna Bazylika Św. Piotra w Rzymie pochodzi z wieku XVI-XVII, budowana była w latach 1506-1629. W czasie prac archeologicznych przeprowadzonych w podziemiach Bazyliki św. Piotra w latach 1940-1949 znaleziono pod konfesją (pod głównym ołtarzem Bazyliki) grób św. Piotra. Chrystus obdarzył swojego następcę darem niezwykłych cudów; Piotr wskrzeszał umarłych, a nawet jego własny cień miał moc uzdrawiania.

W ikonografii św. Piotr ukazywany jest w stroju apostoła, jako biskup lub papież w pontyfikalnych szatach. Od IV w. (medalion z brązu – Watykan, mozaika w S. Clemente) ustalił się typ ikonograficzny św. Piotra – szerokie rysy twarzy, łysina lub lok nad czołem, krótka, gęsta broda. Od XII wieku przedstawiany jest jako siedzący na tronie. Atrybutami Księcia Apostołów są: anioł, kajdany, dwa klucze symbolizujące klucze Królestwa Bożego, kogut, odwrócony krzyż, księga, łódź, zwój, pastorał, ryba, sieci, skała – stanowiące aluzje do wydarzeń w jego życiu, tiara w rękach.


Święty Paweł – Obraz Rubensa stworzony pomiędzy 1610 a 1612 rokiem.

Św. Paweł (Paweł Apostoł, Saul, Szaweł) – urodzony około 5–10 roku w Tarsie w Cylicji. Zmarł około 64–67 roku w Rzymie. Żyd z Tarsu, święty chrześcijański, męczennik. Nazwany został Apostołem Narodów, choć nie należał do grona dwunastu apostołów, ani nawet do szerszej grupy uczniów Jezusa Chrystusa towarzyszących Mistrzowi w czasie jego publicznej działalności. Był nawróconym faryzeuszem, który wcześniej prześladował chrześcijan. Czczony razem ze św. Piotrem Apostołem. Św. Paweł jest autorem 13 listów do gmin chrześcijańskich, włączonych do ksiąg Nowego Testamentu. Jest wymieniany w modlitwie eucharystycznej Kanonu rzymskiego.

Urodził się jako obywatel rzymski, co dawało mu pewne wyróżnienie i przywileje. Jego rodzina chlubiła się, że pochodziła z rodu Beniamina, co także i Paweł podkreślał z dumą. To dlatego otrzymał imię Szaweł (spolszczona wersja hebrajskiego Saul) od pierwszego i jedynego króla Izraela z tego rodu (panował w XI wieku przed Chrystusem). Rodzina Szawła należała do faryzeuszów – najgorliwszych patriotów i wykonawców prawa mojżeszowego. Uczył się rzemiosła – tkania płótna namiotowego. Po ukończeniu miejscowych szkół, zdradzał duże oczytanie. W wieku ok. 20 lat udał się do Palestyny, aby w Jerozolimie pogłębiać swoją wiedzę skrypturystyczną i rabinistyczną. Nie znał Jezusa. Wiedział jednak o chrześcijanach i szczerze ich nienawidził, uważając ich za odstępców i odszczepieńców. Około 35 roku był obecny przy ukamienowaniu Szczepana, jednego z siedmiu diakonów. Później osobiście zaangażował się w prześladowanie chrześcijan w Jerozolimie. Około 35 roku, wyposażony w listy polecające od Sanhedrynu, udał się do Damaszku z nakazem aresztowania zwolenników nowej religii.

To właśnie ten moment zaważył na dalszym życiu dotychczasowego faryzeusza. Jego przemiana była tak głęboka, że do dziś inspiruje i porusza. Jak podają Dzieje Apostolskie: “Gdy zbliżał się już w swojej podróży do Damaszku, olśniła go nagle światłość z nieba. A gdy upadł na ziemię, usłyszał głos, który mówił: „Szawle, Szawle, dlaczego Mnie prześladujesz?”. „Kto jesteś Panie?” – powiedział. A Głos rzekł: „Ja jestem Jezus, którego ty prześladujesz. Wstań i wejdź do miasta, tam ci powiedzą, co masz czynić”. Ludzie, którzy mu towarzyszyli w drodze, oniemieli ze zdumienia, słyszeli bowiem głos, lecz nie widzieli nikogo. Szaweł podniósł się z ziemi, a kiedy otworzył oczy, nic nie widział. Wprowadzili go więc do Damaszku, trzymając za ręce. Przez trzy dni nic nie widział i ani nie jadł, ani nie pił.”

W Damaszku został ochrzczony przez Ananiasza. Po chrzcie udał się na krótko do „Arabii” (kraju Nabatejczyków). Powróciwszy do Damaszku, przez trzy lata w synagogach głosił, że Jezus Chrystus jest Mesjaszem. Część Żydów postanowiła go zgładzić i sytuacja stała się zbyt niebezpieczna. Namiestnik nabatejskiego króla Aretasa IV rozkazał pilnować miasta, chcąc pojmać Pawła, lecz jemu udało się zbiec. Uczniowie spuścili go nocą w koszu z okna przez mur i udał się do Jerozolimy. Tam przebywał piętnaście dni. Chrześcijanie, pamiętający go jako prześladowcę, traktowali go nieufnie. Dopiero dzięki Barnabie udało mu się poznać dwóch z grona apostolskiego: Piotra i Jakuba. Gdy Pawłowi zaczęło grozić niebezpieczeństwo, udał się przez Cezareę do rodzinnego Tarsu. W Cylicji i Syrii spędził kilka lat, dopóki nie zjawił się Barnaba, który ściągnął go do Antiochii nad Orontesem. Miało to miejsce między 43 a 44 rokiem. Tamtejszej gminie nadali niezwykły rozwój przez to, że kiedy wzgardzili nimi Żydzi, oni udali się do pogan. Ci z radością przyjmowali Ewangelię tym chętniej, że Paweł i Barnaba zwalniali ich od obrzezania i prawa żydowskiego, a żądali jedynie wiary w Chrystusa i odpowiednich obyczajów. Zostali jednak oskarżeni przed Apostołami, że wprowadzają nowatorstwo. Na soborze apostolskim jednakże (49-50 r.) miał miejsce przełom. Apostołowie, dzięki stanowczej interwencji św. Piotra, orzekli, że należy pozyskiwać dla Chrystusa także pogan, a na nawróconych z pogaństwa nie należy nakładać ciężarów prawa mojżeszowego. Było to wielkie zwycięstwo Pawła i Barnaby. Od tej pory Paweł rozpoczyna swoje cztery wielkie podróże misyjne. 

Wśród niesłychanych przeszkód, prześladowany i męczony, przemierza obszary Syrii, Małej Azji, Grecji, Macedonii, Italii i prawdopodobnie Hiszpanii, zakładając wszędzie gminy chrześcijańskie i wyznaczając w nich swoich zastępców. Oblicza się, że w swoich czterech podróżach, wyczerpujących i niebezpiecznych, Paweł pokonał ok. 10 tys. km dróg morskich i lądowych. Poniósł śmierć męczeńską w Rzymie ok. 67 roku. Wcześniej aresztowany został w Jerozolimie w 60 r. Przebywał w więzieniu w Cezarei Palestyńskiej ponad dwa lata, głosząc i tam Chrystusa. W Rzymie także jakiś czas spędził jako więzień, aż dla braku dowodów winy został wypuszczony na wolność. Ze swojego więzienia w Rzymie Paweł wysłał szereg listów do poszczególnych gmin i osób. Po wypuszczeniu na wolność zapewne udał się do Hiszpanii, a stamtąd powrócił do Achai. Nie wiemy, gdzie został ponownie aresztowany. Według bardzo starożytnego podania św. Paweł miał ponieść śmierć od miecza, przez ścięcie, co przysługiwało mu jako obywatelowi Rzymu. Nie jest znany dzień jego śmierci. Za to dobrze zachowano w pamięci miejsce jego męczeństwa Aquae Salviae za Bramą Ostyjską w Rzymie.

Ciało Męczennika złożono najpierw w posiadłości św. Lucyny przy drodze Ostyjskiej. W roku 284, za czasów prześladowania wznieconego przez cesarza Waleriana, przeniesiono relikwie Apostoła do Katakumb, zwanych dzisiaj Katakumbami św. Sebastiana przy drodze Apijskiej. Być może, na krótki czas spoczęły tu także relikwie św. Piotra. Po edykcie cesarza Konstantyna Wielkiego (313r.) ciało św. Piotra przeniesiono do Watykanu, a ciało św. Pawła na miejsce jego męczeństwa, gdzie cesarz wystawił ku jego czci bazylikę pod wezwaniem św. Pawła. 

W czasie pontyfikatu papieża Benedykta XVI, Kościół obchodził Rok św. Pawła w związku z jubileuszem 2000 lat od narodzin Apostoła Narodów (2008-2009). 28 czerwca 2009 roku papież Benedykt XVI ogłosił, że odnaleziono szczątki Pawła w jednej z bocznych ścian grobowca w Bazylice świętego Pawła Za Murami. Jest patronem licznych zakonów, Awinionu, Berlina, Biecza, Frankfurtu nad Menem, Poznania, Rygi, Rzymu, Saragossy oraz marynarzy, powroźników, tkaczy. W ikonografii przedstawiany jest w długiej tunice i płaszczu. Jego atrybutami są: baranek, koń, kość słoniowa, miecz.